Special: 100e post

Dit bericht is de 100e 'post' op het blog. Reden tot feest - het afgelopen jaar was een tropenjaar maar het heeft ons heel veel moois opgeleverd. Ik heb nagedacht wat ons het afgelopen jaar nou echt elke dag heeft beziggehouden en heb besloten dat het de Noorse taal is geweest die als een rode draad door onze gedachten liep. De 100e post gaat dus over het Noors.

Een nieuwe taal leren is enorm interessant, vind ik - maar tegelijkertijd een grote uitdaging waar je af en toe heel moe en gefrustreerd van kunt worden. Ik kan me nog goed ons eerste echte feest herinneren, na een maand of vier in het land te zijn. Inmiddels konden we keurig alstublieft, dankuwel, ja lekker weer, en prettig weekend zeggen en dat soort dingen, en kenden we alle volleyball-, wiskunde- en IT-termen, dus met dat feest moest het ook wel goedkomen. Helaas, een groep aangeschoten trøndersk-sprekende grappenmakers met harde muziek erdoorheen was meer dan voldoende om ervoor te zorgen dat we bijna de hele avond kansloos hebben moeten glimlachen. Gelukkig is dat inmiddels weer helemaal goedgekomen.

Een van de eerste dingen die ons opviel was dat er nauwelijks zoiets bestaat als 'Noors'. In plaats daarvan bestaan er ongeveer 350 sterk verschillende dialekten die met trots dwars door elkaar heen gesproken worden - niet zoals in Nederland dus waar veel mensen proberen ABN te spreken zodra ze buiten de dorpsgrenzen komen. Ook op TV wordt geprobeerd om een verscheidenheid aan dialekten te laten horen. Het weerbericht is berucht vanwege de obscure kustdialekten. Trondheim is een soort dialektenverzamelplaats - als laatste grote stad voordat de grote leegte begint, en tegelijkertijd universiteits-, olie- en handelstad hoor je hier op straat tientallen dialekten.

In hoofdlijn bestaan er in het Noors twee taalvormen: het door het Deens beinvloede 'bokmål' dat het meest rond Oslo en in het oosten van het land wordt geschreven, en 'nynorsk' - het meer oorspronkelijke Noors wat aan de kust wordt gesproken. Elke gemeente beslist elke paar jaar of ze zich als bokmål- of nynorskgemeente beschouwen (of als taalvormneutraal, dat mag ook), waarna alle correspondentie met de gemeente wordt gericht naar de gekozen taalvorm. Daarnaast mag elke inwoner van Noorwegen ook zelf nog eens kiezen aan welke taalvorm hij de voorkeur geeft in correspondentie met de overheid bijvoorbeeld.

In het Noors bestaat er een keuzevrije uitgang van werkwoorden en zelfstandig naamwoorden - alle ruimte dus om een dialekt vorm te geven. Ook zijn er opvallend veel varianten van persoonlijk voornaamwoorden in gebruik. In het bokmål bijvoorbeeld is het 'jeg har syklet' ('jeg' en 'syklet'), in het Trøndersk wordt dat 'æ ha sykla'. Een andere eigenschap van Scandinavische talen is het 'slutartikel' voor bepaalde lidwoorden: het bepaalde lidwoord (de, het) wordt aan het zelfstandig naamword vastgeplakt. Een huis is bijvoorbeeld 'et hus', maar het huis is 'huset', en een mann 'en mann', de man is 'mannen'.

Die verschillen tussen de dialekten kunnen heel groot zijn. 'Jullie' kan bijvoorbeeld 'dere', 'dåkk', 'dåkka', of 'dekk' zijn. 'Ik' is 'jeg', 'æ', 'eg', 'ji', 'i' en alles wat daar tussenin zit (zie kaart hierboven uit het 'Trøndersk ordboka', het regionale woordenboek). Dat is behoorlijk lastig om naar te luisteren: in plaats van te kunnen focusen op één klank (bv: 'jullie' kan eigenlijk maar op 1 manier worden uitgesproken) moet je nu een hele groep geluiden 'in de gaten houden'. Mmm... moeilijk uit te leggen merk ik, maar wel een heel cruciaal onderdeel van de taal. De meeste buitenlanders, ook die in Trondheim, leren op taalcursussen keurig bokmål, maar met bokmål kom je helaas niet zo ver op straat. Afgelopen week heb ik nog vastgesteld dat Stefan en ik niet de enige buitenlanders waren die na een paar weken toch maar eens vroegen wat dat 'dåkk' nou toch betekende... 'jullie', dus...

Mijn favoriete dialekt wordt gesproken in Bergen, dat als voormalige hanzestad veel invloed uit het Duits heeft gehad. De meeste Noren vinden Bergensk maar niks maar ik vind het prachtig. Trøndersk is helaas wat minder charmant, bijvoorbeeld door de gewoonte om een j uit te spreken na de n. 'Mann' wordt dus 'mannj', 'sant' wordt 'sainnjt'. Meer over dialekten vind je bijvoorbeeld hier. Bergen ligt in Hordaland fylke, Trondheim in Sør-Trøndelag fylke.

Zoals gezegd gaat het inmiddels prima met de taal, we zijn nu zo langzamerhand meer in het stadium dat we met Noren gezellig over de taal kunnen praten als onuitputtelijke bron van vermaak. Noren praten onderling ook graag over alle verschillen tussen de dialekten, en alle plaatselijke uitdrukkingen en zo. Zo hebben ze altijd wat om over te praten...

Ladestien en Sponhuset

Samen met Stefans collega's hebben we vandaag gewandeld over Ladestien. Dit pad (sti = pad) loopt vlak langs de kust en is daardoor een van de warmste plekjes van de stad - het voorjaar wordt hier dus als eerste zichtbaar. Ook in de zomer is het een populair gebied voor een barbecue; vaak zitten er tientallen groepjes tot diep in de nacht worstjes te verbranden en zich te bezatten. Die combinatie heeft het gemeentebestuur ertoe geleid om speciale wegwerpbarbecueafvalbakken (3x woordwaarde) te plaatsen.

Doordat de meeste collega's hun kinderen hadden meegenomen (de meeste baby/peuter) kregen we ook uniek inzicht in de pret die het ouderschap met zich meebrengt... voortdurend winterkleertjes, trui, muts, zonnebril, handschoenen uit/aan, uitkijken voor kids die in de fjord kunnen vallen / onder een mountainbike terecht komen / anderszins beschadigd raken - en dan ook nog met zo'n turbobuggy over een steil pad heenstuiteren... nee, we waren blij om thuisgekomen gewoon rustig te kunnen neerploffen. Hieronder Sponhuset, een oud restaurant op het eind van het pad.

Bedrijfsuitje Rondane

Met de neus in de boter vallen heet dat; net begonnen met een nieuwe baan en dan meteen een bedrijfsuitje. Een mooie gelegenheid om nader kennis te maken met 25 collega's uit Trondheim en Lillehammer. Midden tussen beide steden ligt Rondane, op ongeveer 3 uur rijden van Trondheim dwars door het Dovre-gebergte en Oppdal.

Wat een opluchting om dit keer niet lastig gevallen te worden door een of ander hitsig teambuildings- of peptalkbedrijfje maar gewoon normaal met collega's te kunnen kletsen, eten en feesten tot diep in de nacht. Er heerst een heerlijk down-to-earth sfeertje; de direkteur en zijn vrouw hebben het bedrijf ooit samen opgericht, en nu er inmiddels 60 mensen werken is de aanpak eigenlijk nauwelijks veranderd: buik naar voren, schouders naar achteren, handen in de broekzakken en een tevreden grijns op het gezicht terwijl de jaarcijfers worden geprojecteerd op een oud laken.

Aangezien dit jaar het bijna 40 jaar oude kadastrale systeem in Noorwegen wordt vervangen wacht ons een turbulente periode maar dat mag de pret niet drukken, de drank vloeide rijkelijk en na ruim 2 dagen heb ik met alle 25 aanwezigen uitgebreid kennis gemaakt. Hieronder Nina Britt en Rolf.

Witte Pasen op Hitra

Deze winter wilde het met de witte Kerst niet zo best lukken, maar een witte Pasen is het in ieder geval geworden. Vlak voor Pasen viel er een flink pak sneeuw waardoor onze voorjaarsvreugde weer even in de ijskast kon. Net zoals vorig jaar hebben we de Noorse Paasgekte aangegrepen om er even een lang weekend tussenuit te gaan. Dit jaar is het Hitra geworden, Noorwegens op een na grootste eiland.

Op Hitra wonen 4000 mensen, wat voldoende is om aan het vasteland te worden verbonden met een 5 km lang en 250 m onder de zeebodem liggende tunnel. Het eilandje Frøya (nog eens 4000 inwoners) dat 'achter' Hitra ligt, is met een soortgelijke tunnel aan Hitra verbonden. Prijzig grapje, maar de Noorse overheid neemt de ontsluiting van de vele eilanden voor de kust behoorlijk serieus. Naast die 4000 inwoners op Hitra wonen er ook nog eens ontzettend veel herten: de grootste hertenpopulatie van Europa volgens de VVV. Door de vele jagers en natuurlijke selectie bewegen de beesten zich inmiddels vrijwel onzichtbaar over het eiland, wij hebben er maar 1 gezien.


Hieronder wat foto's genomen tijdens een wandeling of fietstocht. De laatste dag hebben we, zoals het hoort op Hitra, ook nog even de hengel ter hand genomen en een mooie kabeljauw mee naar huis genomen. Inmiddels beginnen we al bijna 'handig' te worden in het verwijderen van vinnen, vissekoppen en diverse ingewanden...