Kongsvoll

Øyvind en Leif hadden een briljant idee: laten we met een aantal vrienden uit Oslo en Trondheim afspreken om een weekendje ergens halverwege door te brengen - in Kongsvoll bijvoorbeeld, langs de E6 die Trondheim en Oslo verbindt. De hytte die we huurden is eigendom van de universiteit in Trondheim en is voor een prikkie beschikbaar voor werknemers. Inmiddels ben ik erachter dat skiën ook na onze verhuizing nog steeds niet echt 'mijn ding' is, dus Stefan heeft de foto's gemaakt deze keer.

We zijn per trein naar Kongsvoll gereisd. Hieronder wordt de spoorrails sneeuwvrij gemaakt. Ongelooflijk dat er uberhaupt treinen rijden in dit weer: steile bergen, anderhalve meter sneeuw... het grootste deel van het weekend was het Dovre-gebergte gesloten voor autoverkeer, maar de trein reed zonder een centje pijn. Denk niet dat ik ooit nog gevallen blaadjes als geldig excuus zal aanvaarden voor vertraging...

Trøndersk

Deze post wordt misschien wat al te technisch, maar ik heb zin om wat te schrijven over Trøndersk, het regionale dialekt. Niet geinteresseerd in taal? Dan is het misschien beter om deze post maar even over te slaan. Misschien ben ik wel de enige die dit ooit nog eens naleest als we oud en wijs zijn, maar ik vind taal gewoon erg boeiend... We hebben een tijd met het dialekt geworsteld, maar wie worstelt komt boven, en inmiddels floept er bij ons af en toe zelfs al een woordje trøndersk uit als we niet uitkijken.

Trøndersk is de aanduiding voor een dialektgroep die wordt gesproken in Midden-Noorwegen. Ten opzichte van Oslo-Noors (bokmål) wijkt het dialekt af op de volgende hoofdpunten.

• Palatalisering

Vooral de 'n' wordt hier het slachtoffer van. Palatalisering betekent dat medeklinkers op het eind van een woord worden uitgesproken met een ekstra 'tong tegen tanden' klank - een ekstra 'J' dus. Bijvoorbeeld 'vann' wordt 'vannj', 'guttene' wordt 'gutanj', 'stelle' wordt 'stellj'. Van Noordoost- naar Zuidwest-Trøndelag neemt de mate van palatalisering toe. Je kunt dus al aardig inschatten waar een trønder vandaan komt door te luisteren naar de 'nj' frequentie!

• Persoonlijke voornaamwoorden

Een bekend voorbeeld is het zinnetje 'Æ e i A æ', waar in plaats van 'jeg' (ik) 'æ' wordt gebruikt, misschien wel het meest duidelijke voorbeeld van een trøndersk voornaamwoord. Een andere leuke is 'dåkker' in plaats van 'dere' (jullie). Hier is enorme variatie mogelijk, alle volgende woorden betekenen bijvoorbeeld 'ik': æ, eg, e, æg, eig, ei, i, je. Ook hier krijg je een aardig idee van iemands geboortegrond door te luisteren naar de vorm van het persoonlijk voornaamwoord.

• Dikke L

Trøndersk heeft een unieke klank - de dikke L. De medeklinkers 'rd' op het eind van een woord worden nogal eens geslachtofferd en uitgesproken als een hele dikke 'LJ'. Een tafel ('bord' [boer]) wordt bijvoorbeeld [boelj]. Raar maar waar.

• Apokope

Mooi woord, maar het betekent eigenlijk alleen maar dat net als op zijn Drents bv het laatste deel van een woord wordt weggelaten: niet 'kjøpe' maar 'kjøp', niet 'gryte' maar 'gryt'.

• Klinkervereffening

Hier geldt ook dat de mate van klinkervereffening een goede indruk geeft van waar precies iemand vandaan komt. Klinkervereffening betekent dat de klinkers in een zelfstandig naamwoord naar elkaar toe groeien. Klinkerbenadering houdt in dat de klinkers bij elkaar in de buurt komen te liggen ('æ' en 'a'), klinkervereffening betekent dat de klinkers gelijk worden. Het woord 'uke' is een mooi voorbeeld. Onder invloed van klinkerbenadering wordt dat woord 'veka', maar wordt het nog verder doorgevoerd tot klinkervereffening dan wordt het zelfs 'vukku' of 'vokko'. Een van mijn collega's heeft het voortdurend over 'vokko'... dat plaatst haar wieg in Indre Namdal.

• Datief-vormen

Een vreemde eend in de bijt. Russisch, Fins en Duits hebben een serie naamvallen maar Noors heeft eigenlijk geen enkele naamval - behalve in Trøndelag! Daar bestaat de datief, de 'derde naamval' waar een voorzetsel de uitgang van een zelfstandig naamwoord bepaalt.

Ja, een beetje raar ben ik misschien wel maar ik geniet van al dit soort taalfratsen - en dan is Trøndersk nog maar 1 van de 300 dialekten die worden gesproken in Noorwegen!

Flekkefjord revisited

Verontrustende geluiden uit Flekkefjord brachten me op het idee om nog maar eens een keer naar het zuiden te reizen voor een paar dagen scherven rapen & pleisters plakken in een van de pareltjes van Vest-Agder. Deze keer had ik een huurautootje besteld in de kategorie 'micro' - dwz VW Lupo of vergelijkbaar. De kleinste beschikbare auto was een dikke Saab stationwagen met zoveel knopjes en gadgets dat ik een paar minuten nodig had om stoel en spiegels in bruikbare stand te krijgen - maar mij hoor je niet klagen natuurlijk.

Vanuit Stavanger oostwaards rijd je door het zgn. 'jæren' landschap, een relatief vlak landschap dat eeuwenlang nauwelijks bewerkbaar was doordat er overal grote zwerfkeien rondslingerden. Nadat een goede methode was gevonden om die keien te verwijderen werden de jæren opeens een van de graanschuren van Noorwegen, en werd de bevolking plotseling welvarend.


Nog verder naar het oosten lijkt het landschap te bestaan uit een serie bergkommen die steeds weer anders zijn. In de ene ligt sneeuw, in de ander een meer, in de volgende rijd je een dorp binnen... prettig rijtoertje dus.

In dit deel van Noorwegen praten mensen heel grappig, het dialekt lijkt wat meer op Deens en de 'r' wordt bijna uitgesproken als een 'g' - dat noemen ze 'skarring'. Een stuk charmanter dan het Trøndersk met zijn 'nj' en 'æ' klanken...

Het lijkt erop dat ik de komende tijd nog wel eens af en toe richting Stavanger of Kristiansand vlieg, in het kielzog van o.a. Flekkefjord is er opeens een hele serie gemeenten die graag met mijn werkgever in zee wil. Ik heb er geen bezwaar tegen!

Bursdagsfest

Dit weekend vierde een vriend van ons zijn 40e verjaardag (=bursdagsfest). We hebben genoten van alle typisch Noorse bijzonderheden en ik zal ze nu met plezier even de revu laten passeren. Van tevoren moet ik misschien even melden dat we het sowieso een beetje moeilijk hebben met Scandinavische feesten nadat we Festen gezien hadden. Bij het woord 'toastmaster' proesten we het al uit. Verder is de jarige nogal beleesd en bereisd en houdt van theater - geen 'frietboer' dus. Niet dat dat wat uitmaakt maar toch wel grappig om te weten.

Het feest speelde zich af in de feestzaal van de lokale zeemansvereniging. Bij binnenkomst werd ons weer eens duidelijk dat het in Noorwegen gewoon heel simpel is - op je werk loop je in spijkerbroek en t-shirt rond, voor een feest trek je een pak + das aan. Gelukkig kunnen wij als continentalen een potje breken dus met een nette broek + overhemd kwamen we goed weg, maar toch... wel even glimlachen als opeens iedereen in (krijtstreep!)-pak met zijn welkomstdrankje staat te tutten.

Nadat de jarige de genodigden uitgebreid welkom had geheten namen we plaats aan tafel. Naast het naamkaartje en serviesgoed lag er ook voor iedereen een heus zangboek op tafel! We voelden nattigheid maar lieten ons niet uit het veld slaan en begonnen zonder verdere omhaal een gesprek met de schoonbroer van de jarige. Zijn grootste hobby was de hele tafel voortdurend te voorzien van wijn, de enige mogelijkheid om niet voortdurend bijgevuld te worden was dus om een tijdje niets uit het glas te drinken.

Voordat de eerste gang werd geserveerd was het tijd voor lied 1. Met minimale aansporing zongen alle aanwezigen, alsof het een protestantse kerk was in plaats van het zeemanshuis, keurig de dubieuze variant op een bekend Noors kinderliedje. Fijn dat het snel klaar was, zo konden we beginnen aan de maaltijd.

Halverwege de maaltijd kwamen de onvermijdelijke toespraken. Eerst de jarige, die ongeveer een half uur de tijd nam om de afgelopen 40 jaar door te nemen. Ook werden alle aanwezigen kort voorgesteld zodat we een beetje wisten wie wie was. Gelukkig was de toespraak heel geslaagd en geen moment vervelend - eigenlijk wel een goed idee zo.

Een uurtje later was het tijd voor een regelrecht genant liedje met allerlei onderbroekenlol. Moeilijk voor te stellen dat het gezelschap het ene moment het nieuwste theaterstuk zit te bespreken en een moment later vol overgave mee zit te brullen met allerlei kinderachtige ongein... maar goed, niet het moment om moeilijk te gaan zitten doen natuurlijk dus glimlachten we maar gewoon mee...

Tijd voor de volgende toespraak - de partner van de jarige hield een prachtige toespraak in fantastisch Trøndersk. Best een mooi taaltje toch, vooral als het zo duidelijk en rustig wordt uitgesproken! Inmiddels hadden meerdere aanwezigen al behoorlijk diep in het glaasje gekeken dus werd het tijd voor dessert met koffie, en daarna het hoogtepunt van de avond.

Dat hoogtepunt kwam in de vorm van een spel met 3 emmers, 2 witte kolen en 1 neefje dat onder een emmer verstopt zat. Behoorlijk embarassing weer, zelfs niet leuk na de wijnterreur van de schoonbroer. Maar goed, die glimlach zat inmiddels stevig op onze gezichten geplamuurd (wellicht ook op die van de andere aanwezigen?) dus niks aan de hand en ja graag schenk nog maar eens in hoor.

Nadat de jongste schoonzus haar zelf meegebrachte wodkasfles opende die ze eigenlijk niet echt nodig had om stomdronken te worden en voordat het onderdeel 'burkadansen' aanbrak hebben we het slagveld verlaten. Heel anders dan een gemiddeld Nederlands verjaardagsfeest dus, zo'n avond. Nog even nadenken of we het voortaan ook op zijn Noors gaan vieren...

Jon Østeng Hov

Jon Østeng Hov, natuurfotograaf/schrijver, is mijn weekendheld. Elke zaterdag schrijft hij een stukje van 1 pagina in de weekendbijlage van onze krant en dat is elke week weer prachtig om te lezen bij het ontbijt. Jon Østeng is inmiddels een oude wijze man met een witte baard die zijn leven lang de mooiste dingen in de Noorse natuur heeft gefotografeerd en beschreven. Hij is er dus inmiddels best goed in geworden.




Natuurlijk heeft JØ beren, zalm en uilen gefotografeerd, maar ook echt zeldzame beesten als het nest bergvosjes hierboven heeft hij vastgelegd. Daarnaast heeft hij een ontzettend goed oog voor alledaagse dingen die wij zó voorbij lopen - of het nou de laatste zomerbessen zijn die net bedolven werden onder een laagje sneeuw, een hert dat in de verte mistwolkjes staat uit te blazen bovenop een heuvel, of hoe het licht op een veldje zonnedauw valt.

Op 23 januari wordt JØ 71 - ik hoop dat hij het nog lang weet te redden zonder looprekje zodat hij nog heel wat juweeltjes bij het ontbijt kan produceren.

Oudjaar met familie Riemens

Sanne, Karsten en showmaster Chiel brengen een weekje door in Trondheim.

Helaas ligt er nauwelijks sneeuw in de stad dus voor winterpret moeten we iets verder rijden. Bijvoorbeeld rondom Bymarka (op de foto's stoppen we bij Trolla terwijl de Hurtigruta voorbij vaart):

...of naar het hoogste puntje van de Bymarka, Gråkallen. Onder het genot van thermoskoffie en oliebollen genieten we van het prachtige uitzicht.

Natuurlijk hebben we samen met familie Riemens plus wat vrienden 2007 op gepaste wijze afgesloten - met oliebollen en appelflappen (bedankt Sanne!), Abba's Happy new year op het balkon en vol overtuiging dat 2008 ook weer een schitterend jaar gaat worden.

Ha et riktig godt 2008 alle sammen!